از پست بلا حدید تا بازخوانی میراث ایرانی در جهان
گلاب، فرش ایرانی و تخته نرد در خانه مدل جهانی چه معنایی می دهد؟
خاتون یار: انتشار پست اخیر «بلا حدید»، یکی از چهره های شناخته شده در دنیای فشن و مد که فلسطینی تبار است، با نمایشِ مجموعه ای از عناصر آشنا برای مخاطب ایرانی، همچون فرش، گلاب، تخته نرد یا خوراکی ها و نمادهای خاورمیانه ای در پس زمینهی آن، بار دیگر بحث قدیمی اما مهمی را زنده می کند؛ اینکه چگونه عناصر فرهنگی، تاریخی، نمادهای سنتی و هویتی ایران، در زندگی روزمره چهره های بین المللی حضور پیدا می کند و چه معنا و پیامدهایی را می توان برای این حضور قائل شد؛ معنایی فراتر از یک انتخاب فقط دکوراتیو یا تصویری و حتی سوغات گونه.
به گزارش خاتون یار به نقل از ایسنا، در سالیان اخیر، سلبریتی هایی مانند بلا حدید، بخصوص به علت پیوند هویتی و خانوادگی با خاورمیانه، اهمیت بالای ی در معرفی تصویری تازه از «میراث و سبک زندگی شرقی» ایفا کرده اند. حضور فرش، گلاب، بافت های سنتی، خوراکی ها و عناصر کوچک اما نمادین از فرهنگ های منطقه ای در تصاویر آنها، غالباً به عنوان نوعی «مُد فرهنگی» دیده می شود اما پشت این مُد یک حقیقت عمیق تر نهفته است، اینکه فرهنگ ها، وقتی از مرزهای محلی عبور می کنند و در زندگی چهره های جهانی جا می گیرند، در واقع وارد مرحله ای تازه از زندگی و ادامه می شوند.
اما واقعا این حضور چه معنایی دارد؟ آیا دیدن فرش ایرانی، گلاب، شیرینی یا الگوهای شرقی در خانه و زندگی چهره هایی مانند بلا حدید، مبین اثرگذاری فرهنگ ایران است؟ و مهم تر از آن، آیا این دیده شدن ها کمکی به حفظ و تقویت میراث فرهنگی و عناصر ناملموس ایرانی در جغرافیایی گسترده تر می کند؟
بر مبنای تعریف یونسکو، «میراث ناملموس» به مجموعه ای از آداب، مهارت ها، هنرهای سنتی، مراسم ها، روش های تولید و روایت هایی گفته می شود که از نسل های پیش به ما رسیده و همچنان در زندگی امروز نقش دارند. این میراث، بر خلاف آثار تاریخی، جسم و کالبد ثابتی ندارد؛ بلکه در رفتارها، مهارت ها، تجربه های روزمره و اشیای ساخته شده با دست انسان حضور می یابد.
به همین دلیل، یک فرش ایرانی فقط یک شیء فیزیکی نیست، بلکه حاصل ده ها نسل تجربه ی بافت، رنگ رزی، نقش پردازی و قصه گویی بصری است. فرش حامل حافظه است؛ حافظه ای که در تار و پود آن ذخیره شده و روایت زندگی مردمانی را بازگو می کند که با مهارت و صبر آنرا ساخته اند.
بدین سبب وقتی فرش ایرانی در تصویر یک چهره یا شخصیت جهانی ظاهر می شود، در واقع تاریخ و فرهنگ و هنر ایرانی است که بشکلی غیر مستقیم اما قدرتمند به جهان معرفی می شود.
در حقیقت، وقتی یک سلبریتی بین المللی در خانه اش از فرش دستباف، ظروف سنتی، گلاب ایرانی یا بازی ایی مثل تخته نرد استفاده می نماید، این استفاده تنها چیدمان یا دکور نیست، بلکه ادامه میراث ناملموس و میراث فرهنگی در مقیاس جهانی است. این نوع دیده شدن موجب می شود مهارت ها و سنت هایی که شاید در داخل کشور کم کم کم رنگ و یا گرفتار چالش شده اند، باردیگر مورد توجه قرار بگیرند و برای مخاطب جهانی که بدنبال تجربه های متفاوت و اصیل است، معنا و جذابیت پیدا کنند.
بیشتر سلبریتی ها برای ساختن تصویر عمومی خود، عناصری را انتخاب می کنند که حامل معنا باشند. حضور نمادهای ایرانی یا خاورمیانه ای به طور معمول به علت انتقال حس گرما، اصالت، ریشه داری و پیوند با فرهنگ های قدیمی است، حتی اگر نام ایران مستقیماً برده نشود.
طبیعی است که کاربران ایرانی، در واکنش به چنین پست هایی، موجی از شادی، غرور یا هیجان نشان می دهند. این واکنش ها هرچند احساسی و کوتاه مدت اند، اما ریشه شان در یک نیاز حقیقی تر است؛ نیاز به دیده شدن در سطح جهانی و شنیده شدن نام ایران در فضایی غیر سیاسی و غیر خبری. در جهانی که تصویر ایران در رسانه های بین المللی اغلب محدود یا سیاسی بوده، دیدن نشانه های زیبا از فرهنگ غنی ایرانی در زندگی یک چهره جهانی، احساس باورپذیرتری از دیده شدن و شنیده شدن بوجود می آورد.
نمادهایی مثل فرش، گلاب یا شیرینی، برای بسیاری یادآور خانه های قدیمی، مهمانی ها، سفره های سنتی و خاطرات خانوادگی ایرانی است. وقتی این نشانه ها در خانه یک چهره معروف دیده می شوند، نوعی غرور فرهنگی در بین ایرانیها شکل می گیرد.
در دنیایی که فرهنگ ها به سرعت درهم می آمیزند، هر نماد اصیلی که از ایران دیده شود، برای مردم حکم یادآوری ریشه ها و هویت دارد، انگار فرهنگی که در معرض فرسایش بوده، باردیگر خویش را در سطح جهانی به معرض نمایش گذاشته است.
اما نکته مهم اینست که این هیجان مقطعی، اگر به درستی مدیریت شود، می تواند تبدیل به حرکتی بلند مدت در جهت حفظ میراث فرهنگی و تقویت «برند ایران» شود. فرهنگ بر خلاف سیاست، می تواند بدون هجمه و مرزبندی، از دل خانه ها و زندگی روزمره سر درآورد و میان مردم جهان ارتباط برقرار کند. این همان نقطه ای است که میراث ناملموس بیشترین قدرت خویش را نشان داده است.
با همه این ها، حقیقت اقتصادی و تجاری این عناصر فرهنگی چیز دیگری است؛ درست در زمانی که نمادهای ایرانی در خانه سلبریتی ها و شخصیت های بین المللی دیده می شود، در داخل کشور، صادرات فرش ایرانی کاسته شده و بخش بزرگی از بازار سنتی آن لطمه دیده است.
تخته نرد، به عنوان یکی از صنایع دستی ریشه دار، مدت ها در لیست کالاهای ممنوعه صادرات بود و بتازگی این ممنوعیت برداشته شده است.
گلاب ایرانی، با وجود کیفیت ممتاز و سهم بالا در بازار جهانی، در سالیان اخیر تحت فشار رقابت با کشورهای عربی برای ثبت جهانی قرار گرفته است.
بسیاری از محصولات صنایع دستی به علت تحریم، هزینه حمل و نقل و نبود سیاست پایدار در بازاریابی جهانی، توان رقابت بین المللی ندارند.
این تناقض یعنی، ایرانی ترین نمادها در زیست سلبریتی ها و چهره های جهانی دیده می شوند، اما تولیدکننده ایرانی هنوز برای خروج از مرزهای اقتصادی کشور با مشکل مواجه می باشد.
به هر روی، همین تناقض ها می تواند به فرصت تبدیل گردد. وقتی فرش یا گلاب یا صنایع دستی ایرانی درحال ورود به سبک زندگی چهره های جهانی است، یعنی «بازار جهانی» هنوز ظرفیت بالایی برای این محصولات دارد، و ما با جهانی مواجهیم که بدنبال اصالت، داستان، دست ساز بودن و میراث پایدار می باشد و ایران دقیقا از همین ها سرشار است.
اگر در سیاستهای فرهنگی و اقتصادی کشور، این حقیقت درک شود، می توان از موج توجه به فرهنگ ایرانی در شبکه های اجتماعی استفاده کرد، صادرات کالاهای فرهنگی را تقویت کرد، برند ایرانی را جهانی کرد و مهم تر از همه، رابطه مردم با میراث ناملموس شان را تقویت کرد؛ برای اینکه هرچه مردم ببینند که میراث شان در جهان پرارزش است، نسبت به حفظ آن کوشاتر می شوند.
پست «بلا حدید» شاید در ظاهر فقط یک تصویر ساده باشد، اما برای کشوری مثل ایران که سرشار از میراث معنوی، صنایع دستی، هنر و نمادهای فرهنگی است، می تواند فرصتی نمادین و قابل تأمل باشد.
اگر این فرصت درست دیده و تحلیل شود، می توان اظهار داشت که حضور نمادهای ایرانی در زندگی چهره های بین المللی نه فقط یک موج هیجانی در شبکه های اجتماعی، بلکه نشانه ای است از امکان و لزوم بازخوانی، حفظ و تقویت میراث فرهنگی ایران در سطح جهانی.
منبع: khatoonyar.ir
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب