گفت وگو با یك اسطوره شناس
نگذاریم ترامپ با کوروش مقایسه شود!
خاتون یار: هر سال با نزدیک شدن به هفتم آبان، بحث در رابطه با جایگاه تاریخی و فرهنگی «کوروش» در فضای عمومی و شبکه های اجتماعی پررنگ تر می شود؛ موضوعی که در سالیان اخیر گاه با چالش هایی همراه بوده است. یک اسطوره شناس با تأکید بر پرهیز از برخوردهای هیجانی و عدم افراط و تفریط می گوید بزرگداشت کوروش هیچ مغایرتی با هویت اسلامی ندارد و بی توجهی به او اتفاق ناگواری است. او از علل محبوبیت کوروش نزد ایرانیان و بیگانگان می گوید.
به گزارش خاتون یار به نقل از ایسنا، در صورتیکه نهادهای رسمی فرهنگی از معیارهای قانونی برای نام گذاری روزها در تقویم سخن می گویند، جامعه بشکلی خودجوش روز هفتم آبان را به عنوان «روز کوروش» بهانه ای برای بازخوانی ریشه های هویتی خود قرار داده است. این توجه گسترده، بالاتر از آن که به تاریخ باستان مربوط باشد، بازتابی از میل جامعه به تعریف باردیگر «هویت ایرانی» در وضعیت پیچیده امروز است.
گرایش جوانان به نمادهایی مانند کوروش را می توان در قالب تغییر سلیقه فرهنگی و نیاز به وحدت ملی و اجتماعی دانست. بگفته یک اسطوره شناس، جامعه ای که درگیر چالش های مختلفی است به دنبال نشانه هایی می گردد که بتوانند احساس همبستگی را بازسازی کنند؛ نیازی که البته بعد از جنگ دوازده روزه پررنگ تر از قبل شده است.
در این حوزه، بهمن نامورمطلق با تاکید بر پیوند سه گانه‌ی هویت ایرانیِ قبل از اسلام، هویت اسلامی و هویت مدرن، از ضرورت حفظ تعادل میان این هویت ها سخن می گوید و باور دارد بی توجهی به هر یک از آنها، جامعه را به سوی افراط و تفریط می برد. او بر این باور است که بزرگداشت کوروش نه فقط مغایرتی با هویت اسلامی ندارد، بلکه می تواند عاملی برای تقویت انسجام ملی باشد.
سه هویت اصلی سازنده سرزمین ایران
بهمن نامور مطلق در گفتگو با ایسنا، درباره علت توجه ویژه نسل جوان به شخصیت کوروش با اعلان اینکه به قسمتی از هویت فرهنگی این سرزمین کمتر توجه شده است، اظهار داشت: این در شرایطی است که ایران سرزمینی با هویت چندگانه و پیوندی است.
وی در توضیح این مورد ضمن اشاره به سه بخش هویتی شامل هویت قبل از اسلام، هویت اسلامی و هویت دوره مدرن، افزود: با وجود این که در گذشته هویت های دیگری هم در این سرزمین حضور داشتند، مانند حضور مغول ها یا اقوام ترک، اما با کمتر شدن قدرت و نفوذ این هویت ها، سه هویت اصلی که ذکر کردم در ایران با یکدیگر پیوند خوردند.
این استاد دانشگاه اظهار داشت: یکی از این هویت های اصلی، ایرانِ قبل از اسلام است که به هیچ عنوان نمی توان آنرا نادیده گرفت و اگر تلاش هایی برای نادیده گرفتن آن صورت گیرد، تبعاتی به دنبال دارد که یکی از مصادیق آن بروز افراط و تفریط هایی است که جامعه را از تعادل خارج می کند. دیگری هویت اسلامی است که اهمیت خاص خودرا دارد و قسمتی از هویت درونیِ جامعه شده است و حتی هموطنانِ اقلیت دینی نیز با این هویت در ارتباط هستند و رنگ و بوی این هویت در تار و پود آنها هم نفوذ کرده است؛ چنانچه نمونه ای از این مورد را در تشابه تزئینات برخی کلیساها و کنیسه ها با مساجد می بینیم. هویت مدرن نیز اینروزها قسمتی از سبک زندگی افراد است، این هویت در حمل و نقل، شهرسازی، پوشاک و... مشهود است.
او با اعلان اینکه هرگاه در طول تاریخ به یکی از این سه هویت مهم کم توجهی شده است، نسل بعد به شکل انفجاری و شدید به آنها توجه کرده، اظهار داشت: هرگاه نهادهای رسمی به یکی از این هویت ها بی توجهی کرده، نهادهای غیررسمی برای حفظ تعادل، توجه بیشتری به خرج داده اتد. بدین سبب رعایت حد تعادل دراین خصوص حائز اهمیت می باشد.
بزرگداشت کوروش هیچ مغایرتی با هویت اسلامی ندارد
نامورمطلق در رابطه با علت توجه ویژه به کوروش یا مناسبت هایی که با او مرتبط می باشد، اظهار داشت: کوروش بخش مهمی از هویت جمعی ما ایرانی ها است و او را به عنوان پدر تاریخی ایرانی ها می شناسیم و اعتقاد داریم اوست که نخستین بار امپراتوری بزرگ ایران را بنا گذاشت و حق ایرانی ها است که از او تجلیل کنند و او را بزرگ بدارند؛ بدین سبب نمی توان این حق را برایشان قائل نبود و یا محدودیتی دراین خصوص برای آنها ایجاد کرد. نکته مهم این است که بزرگداشت کوروش هیچ مغایرتی با اصول هویتی بعد از اسلام نیز ندارد.
بی توجهی به کوروش اتفاق ناگواری است
او اضافه کرد: متاسفانه برخی در فهم این مورد گرفتار مشکل بودند و نمی توانستند نگاه ترکیبی و پیوندی میان هویت ها داشته باشند و چالش هایی به وجود آمد. در هر صورت چه قرار باشد تنها به هویت ایرانی اهمیت دهیم و چه تنها هویت اسلامی را مهم بدانیم، از تعادل خارج می شویم. نقش بزرگ و بی بدیل کوروش در تاریخ و تشکیل هویت ایرانی ما مهم و انکارنشدنی است و در حقیقت توجه به او، توجه به هویت خودمان و تجلیل از او، ادای دین به این فرد بزرگ است که تمام دنیا او را می شناسند.
این اسطوره شناس ضمن اشاره به این که مقبره کورش به ثبت جهانی رسیده است، اظهار داشت: این ثبت جهانی نه فقط به خاطر سنگ و خاک و قدمت و... که به علت شخصیت، نوع رفتار، منش و حکمرانی کوروش است. جهانیان به وجود کوروش به عنوان یک سرمایه جهانی نگاه می کنند و این اتفاق ناگواری است که در ایران به چنین شخصیتی توجه کافی نشود، روز خاصی در تقویم رسمی به نامش نباشد و....
او با اعلان اینکه تعدادی از علمای اسلامی اعتقاد دارند که کوروش همان «ذوالقرنین» است که در قرآن کریم از او یاد شده است، اظهار داشت: گمان نمی کنم در تفسیر قرآن معتبرتر از کتاب المیزان داشته باشیم و در کتاب المیزان، علامه طباطبایی و علمای دیگر از کوروش به عنوان ذوالقرنین و فردی صالح یاد کرده اند؛ بدین سبب نمی توان تفسیر به رای کرد.
محبوبیت کوروش نزد دشمنان این سرزمین
این استاد دانشگاه با اعلان اینکه کوروش حتی الگویی برای دشمنان ایران بوده است، اظهار داشت: کسی نمی توانسته کوروش را نادیده بگیرد. اسکندر مقدونی حتی بعد از حمله به ایران، کسانی را که مبادرت به تاراج مقبره کوروش کرده بودند، محکوم به مرگ می کند و این مورد ارزشمندی کوروش را حتی برای دشمنان نشان داده است. ارزشمندی کوروش نزد مردم تا حدی بوده است که اسکندر برای پیدا کردن اندک مقبولیت و محبوبیتی تلاش خودرا می کند و دراین خصوص توجه خود به کوروش را نشان داده است.
او اضافه کرد: آن زمان علاوه بر بخش هند و اروپائی، بخش یونانی و رومی نیز به خاطر نوع فرمانروایی کوروش احترام خاصی برای او قائل بودند. بخش سامی نژادها، بخصوص یهودیان احترام خاصی نسبت به کوروش قائل بودند. او برای یهودیان به صورتی ناجی شمرده می شود، یهودیانی که در بند بابلی ها بودند و کوروش آنها را آزاد می کند و به سرزمین های خودشان بازمی گرداند و حتی دستور بازسازی معبد سلیمان را صادر می کند. کوروش بدون قتل عام و با احترام به مردم وارد بابل می شود و آنجا بزرگی او برای همه مشخص می شود.
این استاد دانشگاه ضمن اشاره به منشور کوروش که به عنوان اولین منشور حقوق بشر شناخته می شود، افزود: این منشور هم مبحث کوچکی نیست؛ کوروش افتخارات زیادی دارد که باید به خودمان ببالیم که از وارثین او هستیم و در سرزمینی زندگی می نماییم که او بنیان گذاری کرده است.
بیگانگان به دنبال مصادره کوروش برای خود
او تصریح کرد: به سبب مواردی که ذکر کردم، بیگانگان می خواهند کوروش را به سود خود مصادره کنند و متاسفانه برخی افراد کوته فکر در این مملکت با بی توجهی های خود به این امر مهم، بهانه مصادره را به سایر کشورها می دهند؛ مشابه اتفاقی که مدتی قبل در سرزمین های اشغالی رخ داد و یک همزادپنداری به شدت متناقض بین کوروش و ترامپ برقرار کردند در صورتیکه ما باید اعتراض نماییم. ما باید کوروش را از مقایسه با دیگران خصوصاً فردی مانند ترامپ مبرا نماییم.
ضرورت نام گذاری «روز کوروش» در تقویم رسمی
نامورمطلق با اظهار تاسف نسبت به کم توجهی به شخصیت کوروش، اظهار داشت: خوشبختانه نسل جدید درحال جبران کم کاری ها و کم توجهی هاست. تصور می کنم باید روز هفتم آبان ماه با عنوان «روز کوروش» وارد تقویم رسمی کشور شود و برگزاری جشن و یادمان برای کوروش را تسهیل نماییم.
کوروش بهانه ای برای تقویت انسجام ملی
او این مورد را عاملی برای قوام و وحدت جامعه دانست و اظهار داشت: باید یک سری نمادها و اسطوره هایی داشته باشیم که پیرامون آنها و روایت هایشان، افراد جامعه را کنار هم جمع نماییم و کوروش به عنوان یک بخش مهم از نماد و حافظه جمعی ما می تواند این کار را انجام دهد. البته دراین خصوص شخصیت های مذهبی و ائمه هم هستند که ما همزمان به همه این شخصیت ها و اسطوره ها نیاز داریم تا بتوانیم انسجام و وحدت مناسبی در جامعه به وجود بیاوریم.
این استاد دانشگاه با اعلان اینکه اینروزها مفهوم «ایران» مبحث خیلی حائز اهمیتی است، افزود: به خاطر دشمنی های زیادی که اطراف ما وجود دارد، جنگ دوازده روزه اخیر و یک سری شیطنت های برخی از همسایه ها و تهدیداتی که از طرف برخی کشورها همچون آمریکا اتفاق می افتد، احساس خطر به شکل خودآگاه و ناخودآگاه برای مردم پیش آمده است؛ به این علت تلاش می کنند مفاهیم مشترک و انسجام بخش را تقویت نمایند و مراقب باشند که کشور گرفتار تفرقه یا تجزیه نشود. در چنین شرایطی نه فقط کوروش، بلکه مفهوم ایران و آن چیزی که بتواند مردم را دور هم جمع کند مورد توجه و مهمست.
برای معرفی کوروش چه کار کرده ایم؟
او حضور شخصی همچون کوروش را در تاریخ ایران نوعی مزیت دانست و اظهار داشت: می توانیم از این مزیت به عنوان دیپلماسیِ گفتگو با جهانیان استفاده نمائیم و به واسطه چنین افرادی، توانایی و صلح طلبی خودرا به کشورهای دیگر نشان دهیم. نمی دانم چرا عده ای نمی توانند و یا نمی خواهند از این فرصت استثنایی که میراث فرهنگی در اختیارمان گذاشته است بهره گیرند. اگر سایر کشورها چنین شخصیت بزرگی را در تاریخ خود داشتند، جهان را با آن مصادره می کردند؛ چنانچه شاهدیم برای تبلیغ اسکندر، چقدر تولیدات فرهنگی و رسانه ای از فیلم و سریال گرفته تا کتاب و... انجام می دهند، اما ما از کوروش چقدر محتوا تولید کرده یا فیلم ساخته ایم؟
ملی گرایی افراطی نمی خواهیم اما نباید تاریخ را فراموش کرد
نامورمطلق اظهار داشت: این موضوعات سبب می شود مردم احساس ناراحتی کنند و اصلا به خاطر این که شاهد این کم توجهی ها هستند، خودشان دست به تجلیل و یادبود برای کوروش می زنند و به دنبال آن شاهد روند افراط و تفریط می شویم؛ درحالی که باید به هر گزاره ای بشکل معتدل نگاه کرد. ما نمی خواهیم به گذشته برگردیم یا گرفتار ملی گرایی افراطی شویم، اما با این وجود نباید بخش مهمی از تاریخ و حافظه جمعی کشور را نادیده بگیریم.
او اضافه کرد: نهادهای رسمی همچون سازمان صدا و سیما وظیفه دارند تا در رابطه با شخصیت های هویتی، برنامه های مختلفی تولید کنند و شرایط به شکلی نباشد که شبکه های ماهواره ای از این انفعال و کم کاری سوء بهره گیرند و دست به تولید بزنند که به دنبال این اتفاق مردم تصور کنند که آنها بیش از خودمان به فکر حفظ هویت مان هستند. باید جشن ها و بزرگداشت شخصیت هایی همچون کوروش برگزار گردد و حتی مقامات دولتی هم در آنها حاضر شوند و نگذاریم شخصیت هایمان را بیگانگان مصادره کنند.
هراس بیهوده را کنار بگذارید
نامورمطلق تصریح کرد: باید سیاستهای غلط و هراس های بیهوده را کنار بگذاریم و بدانیم که توجه به کوروش حتی در مواردی به سود کشور است و به جوان امروزی این پیام را می دهد که ما به فکر هویت او هستیم.
ضرورت خروج از دور باطل افراط و تفریط
او اضافه کرد: باید این درک شکل بگیرد که قسمتی از هویت ایرانی، پیش از اسلام و بخشی پس از اسلام شکل گرفته است و اگر این مهم به درستی فهم نشود، دائما مشکل خواهیم داشت. سالیان قبل در دوره پهلوی هم به هویت اسلامی کم توجهی شد و در نقطه مقابل هویت ایرانی مورد توجه افراطی قرار گرفت و این عدم رعایت تعادل موجب ایجاد نارضایتی شد. حالا نیز نباید روندی برعکسِ آنرا شاهد باشیم؛ خروج از دور باطل افراط و تفریط یک راهکار مهم برای شرایط فعلی است. هرگاه در طول تاریخ بخش های هویتی با یکدیگر پیوند خوبی داشتند، شاهد رشد و پیشرفت کشور بودیم. باید از تاریخ درس بگیریم، درحالی که متاسفانه دولت مردان ما چندان تاریخ مند نیستند.
منبع: khatoonyar.ir
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب