چرا کودکان نافرمانی می کنند؟!
قم یک روانشناس بالینی ضمن اشاره به این که معمولاً اختلال نافرمانی و مقابله جویی از سنین پیش دبستان و اوایل دبستان پدیدار می شود و در پسر ها شایع تر از دختر ها است، اظهار داشت: عوامل گوناگونی در شکل گیری این اختلال نقش دارند، بنابراین اختلال بیش فعالی و نقص تمرکز و اختلالات خلقی (افسردگی و دو قطبی) در والدین، اعتیاد والدین به مشروبات الکلی و مواد مخدر، کشیدن سیگار در زمان حاملگی و مواجهه با مواد سمی، سوء تغذیه، کودک آزاری، فرزند پروری نامناسب را میتوان همچون این عوامل دانست.
چندی قبل اهمیت جنب و جوش و تحرک کودکان در رشد جسمی، ذهنی و تقویت مهارت های اجتماعی آنان ما را به این سمت سوق داد که بررسی نماییم چه زمانی باید کودک را بیش فعال بدانیم، امّا این دفعه می خواهیم بدانیم که چرا در بعضی از کودکان نافرمانی و مقابله جویی از حد لجبازی کودکانه فراتر می رود و به شکل حاد تری بروز می کند و به قول معروف حرف حساب در گوش آنان نمی رود.
این مشکل زمانی شدت بیشتری پیدا می کند که بچه ها در بین جمع های خانوادگی و مهمانی باشند اینجاست که والدین عاجز می شوند و برای آرام کردن فرزندانشان استرس و اضطراب بیشتری را متحمل می شوند چون در این صورت والدین باید نگران کلافگی و ناراحتی اطرافیان هم باشند.
در خصوص اینکه چرا برخی کودکان این گونه رفتار می کنند و والدین باید چه برخوردی با کودکان لجباز و نافرمان داشته باشند تا شاهد تداوم این رفتار ها در شخصیت کودک خود نباشند به گفت و گو با یک روانشناس بالینی پرداختیم.
دکتر مرضیه عزیزی معین روانشناس بالینی و مدرس دانشگاه در گفت و گو با خبرنگار ایسنا در تعریف اختلال نافرمانی و مقابله جویی بیان نمود: الگوی پایداری از خلق و رفتار خصمانه است که با نشانه هایی مثل حساسیت، زودرنجی و خشم، نافرمانی و مخالفت با والدین و سایر منابع قدرت مثل معلم یا اولیای مدرسه، جر و بحث، رنجاندن، کینه توزی و صدمه رساندن به دیگران و سرزنش سایرین بخاطر اشتباهات خودشان دیده می شود.
وی افزود: نافرمانی و لجبازی در سالهای اولیه کودکی و در نوجوانی به درجاتی دیده می شود اما اختلال نافرمانی و مقابله جویی فراتر از لجبازی معمول کودکان است.
عزیزی معین در ادامه خاطرنشان کرد: درصورتیکه مدت و شدت لجبازی و نافرمانی به اندازه ای باشد که دردسر زیادی ایجاد نماید و بر عملکرد تحصیلی و روابط کودک یا نوجوان با والدین یا سایر مراقبین تأثیر قابل توجه بگذارد، اختلال نافرمانی و مقابله جوئی شکل می گیرد که احتیاج به درمان دارد.
این روانشناس بالینی ضمن اشاره به این که معمولاً اختلال نافرمانی و مقابله جوئی از سنین پیش دبستان و اوایل دبستان پدیدار می شود و در پسر ها شایع تر از دختر ها است، اظهار داشت: عوامل گوناگونی در شکل گیری این اختلال نقش دارند بنابراین اختلال بیش فعالی و نقص تمرکز و اختلالات خلقی (افسردگی و دو قطبی) در والدین، اعتیاد والدین به مشروبات الکلی و مواد مخدر، کشیدن سیگار در زمان حاملگی و مواجهه با مواد سمی، سوء تغذیه، کودک آزاری، فرزند پروری نامناسب را میتوان همچون این عوامل دانست.
وی افزود: اغلب کودکان در شرایط خستگی، گرسنگی، در جابجایی ها، استرس و یا در میانه بحران ها امکان دارد رفتار های مقابله جویی داشته باشند، در این موارد نمی توان اظهار داشت که کودک اختلال نافرمانی و مقابله جویی دارد بنابراین علائمی همچون بد اخلاقی مکرر، دلخوری و خشم دائمی، حساسیت بالا، کینه جویی، بحث و جدل بیش از اندازه با بزرگتر ها، مورد سوال قرار دادن قوانین و مقاومت در مقابل آنها، رفتار عمدی برای اذیت کردن دیگران، سرزنش دیگران برای اشتباهات خود باید حداقل ۶ ماه طول کشیده باشد و ناشی از تغییرات یا استرس های موقعیتی نباشد.
عزیزی معین در مورد چگونگی تشخیص اختلال نافرمانی و مقابله جویی، خاطرنشان کرد: هیچ تست واحدی که بتواند این اختلال را تشخیص دهد وجود ندارد و برای رسیدن به تشخیص، روانپزشکان، روانشناسان و سایر متخصصین سلامت روان از راه مصاحبه و کسب اطلاعات از والدین، مدرسه و رفتار کودک، نشانه های اختلال، خصوصیت ها، شدت و پایداری آنها را بررسی می کنند.
وی در ادامه تاکید کرد: از آنجائیکه اختلالات دیگری مثل بیش فعالی و نقص تمرکز، اضطراب، اختلالات خلقی، اختلال یادگیری همراه اختلال نافرمانی و مقابله جوئی دیده می شود، بنابراین برای تشخیص اختلال لازم است ارزیابی توسط روانپزشک یا متخصصین سلامت روان آموزش دیده و متبحر در این حوزه صورت گیرد.
این روانشناس بالینی با بیان اینکه مداخلات زود هنگام در کودکانی که رفتار های لجبازی و مقابله جوئی نشان می دهند، می تواند از شکل گیری و تداوم این رفتار ها در آینده جلوگیری نماید، اظهار داشت: در سنین پایین تر آموزش شیوه های مدیریت رفتار به والدین (PMT) و آموزش مهارت های اجتماعی، شیوه های مدیریت خشم، تعارضات و حل مساله به کودک و مداخلات رفتاری از راه مدرسه و کاهش عوامل استرس زا، تعارضات و خشونت در خانواده کمک کننده است همینطور در کودکان بزرگتر علاوه بر این موارد کمک به بهبود عملکرد تحصیلی و روابط با همسالان هم سفارش می شود.
این مدرس دانشگاه ضمن اشاره به اینکه درمان این اختلال شامل مداخلات داروئی و غیر داروئی است که متناسب با سن و شدت اختلال از جانب متخصصین انجام می شود، افزود: آموزش شیوه های مدیریت رفتار به والدین، مداخلات رفتاری در مدرسه برای مدیریت بدرفتاری، بهبود عملکرد تحصیلی و ارتباط با همسالان، آموزش مهارت حل مشکلات به کودک یا نوجوان، آموزش مهارت کنترل خشم و تعارضات به کودک یا نوجوان همچون مداخلات غیر دارویی است.
عزیزی معین در ادامه اظهار نمود: درمان های دارویی را میتوان برای کنترل پرخاشگری و درمان سایر اختلالات همراه مثل بیش فعالی و نقص تمرکز و اضطراب بهره برد بنابراین درمان داروئی به تنهایی کارایی ندارد و باید همراه درمان های غیر دارویی باشد.
این روانشناس بالینی در مورد چگونگی رفتار با کودکان مبتلا به اختلال نافرمانی و مقابله جوئی بیان نمود: والدین باید رفتار مثبت نشان دهند و در صورت همکاری کودک او را تشویق کنند، همینطور با مشاهده شدت بحث به کودک استراحت دهند و برای پیشگیری از ادامه بحث مکان را ترک کنند.
عزیزی معین در مورد عواقب عدم درمان این اختلال اضافه کرد: این کودکان با وجود داشتن هوش کافی به علت نداشتن مشارکت، مقاومت در مقابل توقع دیگران و اصرار بر حل مشکلات بدون کمک اطرافیان معمولاً منزوی می شوند و گاها در مدرسه پیشرفتی ندارند همینطور از روابط انسانی لذت نمی برند و همین مساله سبب ایجاد اختلال در روابط اجتماعی آنها و در نوجوانان گاهی منجر به گرایش به سوء مصرف الکل و مواد مخدر می شود.
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب