باورهای مذهبی چه تاثیری در جلوگیری از اعتیاد دارند؟
معاون اجتماعی موسسه کادراس با اشاره به اینکه سبک زندگی هر فردی نقش مهمی در گرایش یا عدم گرایش او به اعتیاد دارد، اظهار داشت: پژوهش ها نشان داده که داشتن نگرش مذهبی، خودکارآمدی پایدار و باورهای مذهبی با کاهش استرس های روانشناختی و جلوگیری از رفتارهای پرخطری مانند کشیدن سیگار، مصرف الکل و مواد در ارتباط است؛ به گونه ای که دینداری و معنویت از تأثیر فشارهای زندگی بر گرایش به مصرف مواد می کاهد و در طول زمان هم میزان افزایش مصرف مواد را مهار می کند.
فرزانه سهرابی در گفتگو با ایسنا، ضمن اشاره به این که دفتر مقابله با جرم و مواد سازمان ملل متحد برای سال ۲۰۲۱ جهانیان را با شعار «برای نجات زندگی، حقایق درباره موادمخدر را به اشتراک بگذاریم» به مبارزه با مواد مخدر دعوت کرده است؛ به این معنا که حقایق و حقیقت در مورد موادمخدر را از منابع مورد اعتماد کسب کرده و سپس جامعه جهانی آنها را به اشتراک گذارد، اظهار نمود: اشتراک گذاری حقایق بخش مهمی از رسالت جهانی در مورد مضرات منفی مصرف مواد در جهان است که امروزه به واسطه تبلیغات گسترده در مورد اعتیادآور نبودن بعضی از مواد و تدوین سیاست های متناقض بسیار مورد چالش قرار گرفته است.
وی افزود: همینطور اشتراک گذاری حقایق، بخش مهمی از برنامه های جلوگیری از اعتیاد در جهان است که نوع تفکر و جهت فکری بخصوص نوجوانان و جوانان در مورد مصرف مواد را جهت خواهد داد. با این نگاه، مبانی دینی و معنویت از چنان پتانسیلی در اشتراک گذاری حقایق و حقیقت ها در مورد مصرف مواد مخدر برخوردار می باشد که با آموزش آن به نسل جوان میتوان امیدوار به دریچه ای جدید و همینطور عامل معنادهی قوی در پیشبرد برنامه های جلوگیری از اعتیاد و حتی درمان اعتیاد بود.
معاون اجتماعی موسسه کادراس درباره چرایی مصرف مواد خاطرنشان کرد: استدلال بر این است که برای مصرف انواع مواد، وجود دو پیش شرط؛ تمایل به مصرف و در دسترس بودن مواد ضروری می باشد. نظریه های مختلفی در توضیح علل مصرف مواد در زیست شناسی، جامعه شناسی و روان شناسی عرضه شده، یکی از مدلهای بحث برانگیز در میان دانشمندان «مدل بیماری» است. تز اصلی این مدل این است که اعتیاد یک پدیده بیولوژیکی است و ازاین رو از نظر ژنتیکی از والدین به فرزندان منتقل می شود. یکی از جنبه های مثبت این مدل کمک به رفع طرد و سرزنش اجتماعی فرد معتاد است و این دیدگاه را تقویت می کند که مصرف کنندگان مواد قربانیانی هستند که احتیاج به کمک دارند نه سرزنش. بر خلاف مدل بیماری در اعتیاد، مدل کمتر نام آشنای اخلاقی با مولفه کلیدی تاکید بر اراده افراد در اعتیاد هم دارای اعتبار است. بر مبنای « مدل اخلاقی» افراد به اراده خود معتاد می شوند. این مدل به علت تعصب و قضاوت کورکورانه مورد انتقاد جدی قرار گرفته، هر چند از نکات برجسته مدل اخلاقی این است که مسئولیت درمان و توانبخشی را هم بر عهده فرد معتاد می داند و اراده او را در بهبودی از اعتیاد بسیار مهم ارزیابی می نماید.
وی با طرح پرسشهایی مانند این که جایگاه مبانی دینی و معنویت در جلوگیری از اعتیاد چیست؟، نگاه اسلام به مصرف انواع مواد چگونه است؟، از منظر اسلام روح فرد مبتلاء به سوء مصرف مواد گرفتار چه تحولی می شود؟ در رابطه او با خدا چه اتفاقی رخ می دهد؟ هم سخنان خویش را این گونه تکمیل کرد: با عنایت به این امر که انسان موجودی زیستی-روانی-اجتماعی و معنوی است؛ نیاز است تا با این رویکرد در بررسی صدمه های اجتماعی مانند اعتیاد به موازات عنایت به مولفه های روانشناختی، جامعه شناختی و زیست شناختی به رابطه دین و معنویت هم توجه ویژه شود.
تاثیر باورهای مذهبی بر جلوگیری از رفتارهای پرخطر
سهرابی اعتقاد دارد که امروزه مفاهیم سلامت معنوی و بهزیستی معنوی وارد حوزه آکادمیک شده و بسیار مورد توجه قرار گرفته است. در واقع درمان بیماری های روانی و بهداشت روان و جسم مانند اعتیاد باید با باورها و رفتارهای معنوی همراه باشد. پژوهشها نشان داده که داشتن نگرش مذهبی، خودکارآمدی پایدار و باورهای مذهبی با کاهش استرس های روانشناختی و جلوگیری از رفتارهای پرخطری مانند کشیدن سیگار، مصرف الکل و مواد در ارتباط است؛ بگونه ای که دینداری و معنویت از تأثیر فشارهای زندگی بر گرایش به مصرف مواد می کاهد و در طول زمان هم میزان افزایش مصرف مواد را مهار می کند.
معاون اجتماعی موسسه کادراس در ادامه درمورد نقش خودکارآمدی هم در این حوزه توضیح داد و اظهار داشت: خودکارآمدی به معنای اعتقاد محکم فرد به توانایی های خود است که سبب تحریک انگیزش و منابع شناختی فرد در رشته اعمالی که برای انجام موفقیت آمیز یک کار خاص لازم است، می شود. خودکارآمدی بالا سبب افزایش تلاش، پشتکار و انگیزش فرد می شود و از موثرترین عوامل تعیین کننده عملکرد افراد بخصوص در کنترل، پایش و پیشگیری برنامه های کنترل مواد و اعتیاد است.
سهرابی درباره تأثیر خودکارآمدی بالا بر اعتیاد، اظهار داشت: خودکارآمدی بالا در افراد سلامت معنوی را تقویت و از آن بعنوان سپری در مقابل وابستگی به مواد استفاده می شود. سلامت معنوی یکی از ابعاد مهم سلامت در انسان است که ارتباط هماهنگ و یکپارچه را بین نیروهای داخلی فراهم می آورد و با خصوصیت های مثبت در زندگی، صلح، تناسب و هماهنگی، احساس ارتباط نزدیک با خویشتن، خدا، جامعه و محیط مشخص می شود. به نظر می آید نوجوانانی که دارای بهره سلامت معنوی پایینی هستند و نمرات پایینی در اندازه گیری میزان فعالیت دینی به دست می آورند در مقایسه با نوجوانان دارای سطح بالاتر فعالیت دینی، مصرف و سوء مصرف مواد بیشتری دارند.
معاون اجتماعی موسسه کادراس تصریح کرد: در خودکارآمدی، اعتقاد فرد بر این است که به واسطه آن می تواند رفتار لازم برای رسیدن به هدف مورد نظر را به صورت موفقیت آمیزی اجرا نماید.
وی ضمن اشاره به این که هوش معنوی شامل داشتن حس معنا و مأموریت نسبت به زندگی و ارزش ها، حس تقدس در زندگی، درک متعادل تر از ارزش مادیات و اعتقاد بهتر شدن دنیا است، در واقع مجموعه ای از توانایی ها و ظرفیت ها و منابع معنوی است که کاربست آنها باعث افزایش انطباق پذیری و در نتیجه سلامت روان افراد می شود، اضافه کرد: هوش معنوی به ما اجازه می دهد تا آنجایی که امکان دارد، موقعیت را تغییر دهیم و یا بهتر نماییم، در واقع با استفاده از نگرش ها و باورهای مذهبی شکل گرفته در قالب هوش معنوی به فرد اجازه اداره شرایط یا موقعیت های نامناسب (مانند حضور در جمع دوستان و همسالانی که سیگار یا مواد کم خطر مصرف می کنند) داده می شود.
سهرابی خاطرنشان کرد: باید در نظر داشت، سبک زندگی هر فردی نقش مهمی در گرایش یا عدم گرایش او به اعتیاد دارد. با عنایت به نقش آموزه های الهی در جلوگیری از رفتارهای پرخطر، امروزه نظر بسیاری به آن جلب شده است. با طبقه بندی قوانین اسلام، میتوان به اصولی دست یافت که در گستره وسیعی راه دست یابی به زندگی سالم را برای همگان امکان پذیر می کند.
بنابر اظهارات معاون اجتماعی موسسه کادراس، تجربه نشان می دهد، کسانی که ارتباط روحی خویش را از طریق عبادت با خدا حفظ نموده اند از عزت نفس و سلامت روحی و روانی بالاتری برخوردار می باشند. بر مبنای دیدگاه یادگیری اجتماعی، فرد رفتارهای نامطلوب را از خانواده، دوستان و محیط یاد می گیرد. اگر فردی که تشخیص وابستگی به مواد دارد، با فعالیتهای مذهبی یا شبکه ای از دوستان که مواد مصرف نمی کنند و نگرش هایشان هم مصرف مواد را تحمل نمی کند، ارتباط برقرار کند، نگرش های ضد مواد را یاد می گیرد و این نگرش ها در او تقویت می شود. تجربیات نشان می دهند که در شکل گیری وابستگی به مواد مخدر شیوه زندگی، روابط اجتماعی، دلبستگی ها و عواطف و رفتارهایی که در خلال رشد فرد شکل گرفته اند، نقش اساسی ایفا می کنند.
ایشان در ادامه ضمن اشاره به این که محیط زندگی فرد و روابط اجتماعی وی در شکل گیری شخصیت او و بروز رفتارهای ناسالم و مخرب تأثیر مهمی دارد هم اظهار داشت: اگر این محیط سالم باشد بی شَک فرد شخصیت سالمی در آینده خواهد داشت. همینطور محدوده روابط فرد با اطرافیان تعیین کننده رفتارهای درست و غلط وی در آینده خواهد بود. بر مبنای تجربه افرادی بوده اند که در خانواده ناسازگاری پرورش یافته اند اما به علت همنشینی با دوستان سالم و مذهبی به فردی سالم در جامعه تبدیل گشته و در مقابل فردی در خانواده سالم و مذهبی رشد یافته اما به علت مراوده با دوستان و اطرافیان ناباب با مشکل روبرو شده است.
سهرابی ضمن اشاره به این که سبک زندگی از دیدگاه اسلام به مجموعه ای از موضوعات مورد قبول اسلام در عرصه زندگی اشاره دارد که بر مبنای آن معیار رفتار ما باید مبتنی بر اسلام و آموزه های اسلامی باشد، اظهار نمود: خدامحوری و حاکمیت ارزش های اسلامی در زندگی از مهم ترین معیارهای سبک زندگی مورد تایید در اسلام است. در این سبک زندگی، زندگی فردی و اجتماعی افراد باید مبتنی بر اسلام و رهنمودهای قرآنی باشد. اسلام با احکام جاودانه خود سبکی آرمانی و در عین حال واقع گرایانه را پیشنهاد کرده که مبتنی بر نگرشی متعالی به هستی انسان است و در مقابل انسان را موجودی مسئول و مختار می داند که سرنوشت او به دست خودش رقم می خورد.
اعتیاد را میتوان با انتخاب سبک زندگی متناسب با جامعه کنترل کرد
وی افزود: در این سبک زندگی غایت آموزه های دینی رهایی از سبک زندگی غیر اسلامی که ایمان و عمل صالح، ملاک و معیار اساسی آن است. بعنوان مثال بر مبنای مطالعات انجام شده فردی که مبتلاء به اعتیاد انواع مواد است، گرفتار نوعی نقص در اراده خود است؛ نه این که آن فرد را بدون اراده بدانیم، بلکه محیط خانوادگی و اجتماعی فرد کمک کرده تا او گرفتار نقص در اراده در مقابل مصرف مواد شود. بنابراین امروزه در درمان افراد گرفتار به سوء مصرف مواد تاکید بر بهبود نقص اراده و رفتارهای اعتیادگونه آنها می شود و یکی از مهم ترین ابزارهای دستیابی به این هدف بازآفرینی باردیگر باورها و ارزش های مذهبی در آنها عنوان شده است. ازاین رو، صدمه های اجتماعی مانند اعتیاد را میتوان با انتخاب سبک زندگی متناسب با جامعه کنترل کرد.
معاون اجتماعی موسسه کادراس خاطرنشان کرد: در این میان پیشگیری و کنترل اعتیاد بخصوص در بین نوجوانان امری ضروری می باشد. نوجوانی که مرحله ای حساس شامل گروه سنی ۱۹- ۱۰ سال است با ابعاد زیست شناختی، روان شناختی، اجتماعی و عاطفی همراه می باشد که او را در معرض استرس های فراوانی قرار می دهد.
وی با اشاره به اینکه امروزه شیوع رفتارهای پرخطر بخصوص در نوجوانان و جوانان به یکی از مهم ترین نگرانی های جوامع بشری تبدیل گشته است، اضافه کرد: با وجود انجام برنامه های وسیع اما در سه دهه گذشته رفتارهای مخاطره آمیز در سطح جهان دارای رشد بالایی بوده است و در نتیجه هزینه پزشکی و مراقبتی آن رو به افزایش است. پیشگیری هم موثرترین راه مقابله با اعتیاد امروزه در خیلی از کشورهای جهان در حال اجرا می باشد. رفتارهای پرخطر سنین نوجوانی و جوانی به طور عمده گرایش به سیگار، مصرف برخی مواد که با تبلیغاتی همچون اعتیادآور نبودن همراه بوده است مانند گل، اعتیاد و حتی سوء مصرف مواد است. شناخت این الگوهای رفتاری و اجتناب از انجام آنها منجر به فراهم شدن زندگی سالم و ارتقای سلامتی در نوجوانان و جوانان می شود.
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب