هالووین ساخت ایران!
خاتون یار: ایرانیها بلدند هر فرهنگ بیگانه ای را از نو بسازند و «هالووین» هم از این قاعده مستثنا نیست. جشنی که در جهان با چهره های رنگ پریده و ارواح سرگردان معنا پیدا می کند، در ایران برای عده ای به بهانه ای برای خنده، عکاسی و چند ساعت شادی تبدیل گشته است. بعد از سال هایی که برگزاری چنین مراسمی ممنوع تلقی می شد، نسلی تازه سربرآورده که دوست دارد به بهانه هر مناسبتی شادی جمعی را تجربه کند و حالا هالووینِ ایرانیزه شده هم شده یکی از آنها!
به گزارش خاتون یار به نقل از ایسنا، هالووین جشنی است که در سنت های کهن غربی ریشه دارد؛ آیینی که زمانی به عنوان مراسمی برای یادبود مردگان و دفع ارواح شناخته می شد و امروز در سرتاسر جهان به نمادی از سرگرمی، پوشیدن لباس های خاص و نمایش های نمادین از ترس تبدیل گشته است. مراسمی که اینروزها به عنوان یک مناسبت وارداتی شناخته می شود، در سالهای اخیر ردپاهایی در ایران داشته است؛ از فروش کدوهای نارنجی گرفته تا لباس های تیره که با عنوان کاستوم آنرا می شناسیم و ماسکهای عجیب که هر سال از روزهای پایانی مهر ماه در ویترین مغازه ها یا فروشِ فوق العاده سایت های فروش آنلاین ظاهر می شوند.
این در شرایطی است که چند سال پیش چنین صحنه هایی اغلب با واکنش های تند و قهری همراه بود. هالووین زمانی مصداق «تهاجم فرهنگی» تلقی می شد و آنهایی که نشانه هایی از این مراسم را وارد فضاهای عمومی همچون کافه ها می کردند، با تذکر یا ممانعت و حتی دستگیری روبه رو می شدند. اما این روند طی سالهای اخیر، آرام و بی صدا درحال تغییر است و حالا هالووین هم مانند همه چیزهایی که زمانی ممنوعه تلقی می شدند، از مرحله ممنوعیت گذشته و هرچند که هنوز هم خوشایند همه افراد نیست، اما وارد مرحله ای از نرمال سازی فرهنگی شده است. دیگر کسی از دیدن فروش لباس های هالووینی در مغازه ها متعجب نمی شود و حتی در بعضی مراکز خرید و رستوران ها، نمادهای کوچکی از آن به عنوان تزیین استفاده می شود.
هالووین هم ایرانیزه می شود!
اینروزها البته بیشتر جشن های هالووین در خانه ها انجام می شود. دورهمی هایی خانوادگی یا جمع های دوستانه که شاید تنها وجه مشترکشان با نسخه غربی، پوشیدن لباس های خاص یا درست کردن کیک و دسر با تِم نارنجی باشد، اما برای شام همان کباب و قورمه سبزی خودمان را می خورند و در نهایت با نوشیدن یک لیوان چای با عطر هل و دارچین، حتی هالووین را هم ایرانیزه می کنند!
اصلاً خصوصیت مهم فرهنگ ایرانی همین است که در ابتدا فرهنگ بیگانه را نپذیرد، اما مدتی بعد با بوجودآوردن تغییراتی، آنرا به شکلی مالِ خود کند؛ بی آن که الزاما قصد تقلید داشته باشد. این سازگاری تدریجی، نشانه‌ی نوعی هوشمندی فرهنگی است و جامعه ای را نشان داده است که از زمان های دور از هر فرهنگ جدید، بخشی را برمی دارد و با ذائقه و منطق خودش ترکیب می کند. در آخر محصول نهائی نه تقلید از غرب، بلکه نمونه ای بومی شده از همان مفهوم است؛ جشنی که شاید از آن سوی دنیا آمده باشد، اما در پایان، در یک مهمانی ایرانی، رنگ و لهجه‌ی خودمان را پیدا می کند.
راهی برای فرار از روزمرگی
نکته قابل تامل اما نسل جوان تر است؛ گروهی که نه بدنبال تقلید، بلکه بدنبال تجربه ای متفاوت از روزمرگی است؛ نوعی فرصت برای خلق شادی جمعی که در یک دورهمی متفاوت محقق می شود. در واقع درصورتیکه برخی کارشناسان نیز معتقدند، می توان یکی از علل استقبال از هالووین در ایران را در نیاز به شادی جمعی دانست. جامعه ای که درگیر فشارهای اقتصادی، اضطراب های اجتماعی و... است، به بهانه های کوچک برای دورهمی نیاز دارد. جشن های بومی مانند یلدا و چهارشنبه سوری هنوز محبوب اند و حتی در سالهای گذشته پررنگ تر از قبل برگزار می گردند، اما فاصله‌ی زمانی آنها سبب شده مناسبت های جدیدی هم جان بگیرند. هالووین برای این گروه شبی برای شادیِ متفاوت، پوشیدن لباس هایی که به طور معمول نمی پوشند و تجربه‌ی غیرعادی بودن در شرایطیست که روزمرگی بر زندگی هایمان سایه انداخته است.
همیشه پای بلاگرها در بین است!
از طرف دیگر حتی در این مورد هم نمی توان از تأثیر شبکه های اجتماعی غافل بود. یکی از عاملهای مهم در افزایش اقبال از هالووین شبکه های اجتماعی، بخصوص اینستاگرام است. در واقع قبل از افزایش شمار کاربرانِ ایرانی آن، آشنایی با هالووین محدود به فیلم های خارجی یا شبکه های ماهواره ای بود، ولی حال هر سال در ایام منتهی به هالووین، حجم قابل توجهی از تصاویر، ویدئوها و استوری های مربوط به این جشن در اینستاگرام منتشر می شود. کاربران ایرانی نه فقط تماشاچی این جریان اند، بلکه در آن مشارکت می کنند؛ از درست کردن دسرهای خاص تا طراحی دکور و لباس، همه آن چیزی است که حتی اگر به تعداد انگشتان یک دست هم ویدیو در رابطه با آنها تماشا کرده باشید، الگوریتم های اینستاگرام، اکسپلور شما را مملو از این محتوا می کند تا چشمانتان اشباع شود.
در این بین کار بلاگرها نیز شاید در نگاه اول تنها تولید محتوا به نظر برسد، اما آنها هم به خاطر چند لایک و بازدید بیشتر، ذائقه‌ی بصری و رفتاری مردم را تغییر می دهند. برای خیلی از کاربران، مواجهه با هالووین از استوری های همین بلاگرها اتفاق می افتد. در واقع بخش مهمی از جذابیت هالووین در ایران نه به خودِ مناسبت، بلکه به تصاویری برمی گردد که بلاگرها از آن می سازند.
از خون مصنوعی تا بال خفاش؛ یک شب هالووین چقدر آب می خورد؟
از طرف دیگر هرچند ابعاد هالووین در ایران آنچنان گسترده نیست که بتواند پدیده موقتی در بازار عرضه و تقاضا بوجود آورد، اما ردپای آن در بازار دیده می شود. کافی است در اینترنت واژه «خرید وسایل هالووین» را جست وجو کنید با اقلامی مانند خون مصنوعی ۲۷۰ هرار تومان، دندان نیش ومپایر ۲۵۰ هزارتومان، جاروی جادوگری ۵۰۰ هزار تومان، پوشش بال خفاش یک میلیون و ۱۰۰ هزار تومان و…. مواجه شوید. بازاری که چندان فراگیر به نظر نمی رسد، اما همین تبلیغات و آمادگی سکوهای فروش اینترنتی برای فروش چنین محصولاتی نشان داده است که میل به تجربه‌ی متفاوت در مردم وجود دارد. برای خیلی ها، خرید یک ماسک، تل سر یا دکور کوچک، بهانه ای برای مشارکت در یک آئین و مجالی برای همراه شدن با جمع و ساختن فضایی برای دورهم بودن است.
نیاز به شادی جمعی حتی با سنتِ بیگانه
دراین میان، تغییر نگاههای رسمی و اجتماعی به چنین رفتارهایی نیز قابل توجه است. چند سال قبل، هر نماد غربی در فضای عمومی ممکن بود حساسیت برانگیز شود، اما امروز جامعه نسبت به این نشانه ها بی تفاوت شده است چونکه دیگر این درک شکل گرفته است که ضرورتی برای اخطار رسانه ای یا برخورد قهری وجود ندارد چونکه چنین مناسبت هایی لزوما تهدید تلقی نمی گردد.
در عین حال، برگزاری این جشن در ایران همچنان بشکل فراگیر یا رسمی درنیامده است. هنوز بیشتر در حد تجربه های پراکنده، خانگی و گاه نمادین باقی مانده؛ پدیده ای که از تغییر ذائقه و اولویت های نسلی خبر می دهد. نسلی که بیشتر از هر چیز بدنبال حس تعلق و تجربه‌یهای جدید است، حتی اگر آنرا در چارچوب یک جشن خارجی پیدا کند. البته نباید از حقیقت فاصله گرفت که تجربه برگزاری این جشن به علل مختلف همچون ریشه های فرهنگی و در بعضی موارد مشکلات اقتصادی هنوز هم مطلوب بسیاری از افراد جامعه نیست. به همان اندازه که بعضی از آن استقبال می کنند، خیلی ها نسبت به آن بی تفاوت اند یا نگاه انتقادی دارند. در عین حال، همین دامنه‌ی محدود هم از دگرگونی تدریجی در رفتار اجتماعی حکایت دارد؛ تغییری که بیشتر از آن که نشات گرفته از تصمیم های رسمی باشد، از زندگی روزمره بیرون می آید. بر این اساس هالووین در ایران بیشتر از آن که نشانه‌ی تقلید فرهنگی باشد، نشانه‌ی نوعی تجربه گرایی اجتماعی است؛ جامعه ای که می خواهد شادی کند، حتی اگر شادی اش وام دار فرهنگی بیگانه باشد.
حرف آخر اینکه مراسمی که این روزها بعنوان یک مناسبت وارداتی شناخته می شود، در سال های اخیر ردپاهایی در ایران داشته است؛ از فروش کدوهای نارنجی گرفته تا لباس های تیره که با عنوان کاستوم آن را می شناسیم و ماسکهای عجیب که هر سال از روزهای پایانی مهر ماه در ویترین مغازه ها یا فروشِ فوق العاده سایت های فروش آنلاین ظاهر می شوند. اما این روند طی سال های اخیر، آرام و بی صدا در حال تغییر است و حالا هالووین هم مانند همه چیزهایی که زمانی ممنوعه تلقی می شدند، از مرحله ممنوعیت گذشته و هرچند که هنوز هم خوشایند همه افراد نیست، اما وارد مرحله ای از عادی سازی فرهنگی شده است. کافی است در اینترنت واژه خرید وسایل هالووین را جست وجو کنید با اقلامی مانند خون مصنوعی ۲۷۰ هرار تومان، دندان نیش ومپایر ۲۵۰ هزارتومان، جاروی جادوگری ۵۰۰ هزار تومان، پوشش بال خفاش یک میلیون و ۱۰۰ هزار تومان و….
منبع: خاتون یار
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب