ایران پیچ تاریخی تحولات جمعیتی و ثبت رکوردها
دبیر مرکز مطالعات راهبردی جمعیت کشور با اشاره به اینکه ایران در «پیچ تاریخی تحولات جمعیتی» قرار دارد، می گوید: حدودا همه شاخصهای جمعیت شناختی کشور، رکوردهای حداقلی را ثبت کرده اند.
صالح قاسمی در گفتگو با ایسنا، با تکیه بر این که در تحولات جمعیتی ایران در مقطع بسیار مهمی قرار داریم که به تعبیری میتوان آنرا مهم ترین «مقطع گذار جمعیتی ایران» یا به تعبیری عمومی تر «پیچ تاریخی تحولات جمعیت» در ایران نامید، اظهار نمود: ایران در وضعیت اخطار شاخصهای جمعیتی قرار دارد و حدودا همه شاخصهای جمعیت شناختی کشور رکوردهای حداقلی را ثبت کرده اند.
وی درباره شاخصهای مختلف جمعیتی اظهار داشت: نرخ رشد جمعیت کشور امروز به ۰.۷ درصد رسیده و این کمترین نرخ رشدی است که در طول تاریخ ثبت شده است. این نرخ کاملا به سمت صفر و نرخ رشد منفی میل دارد و این نرخ در طول تاریخ ایران بی سابقه بوده است.
ثبت پایین ترین نرخ باروری در تاریخ ایران
دبیر مرکز مطالعات راهبردی جمعیت کشور از ثبت پایین ترین نرخ باروری در تاریخ ایران اطلاع داد و تصریح کرد: امروز پایین ترین نرخ باروری در تاریخ ایران را ثبت کردیم؛ به طوریکه نرخ باروری در ایران به ازای هر زن ۱.۶ فرزند اعلام شده است و با این اوصاف نرخ باروری کمتر از سطح جانشینی تقلیل پیدا کرده و این روند هم بی سابقه است.
قاسمی به نرخ سالمندی در جمعیت کشور اشاره نمود و اظهار داشت: امروز ۱۱ درصد جمعیت کشور، جمعیت بالای ۶۰ سال را می سازند و این درحالیست که در هیچ مقطعی، این میزان از سالمندی را نداشته ایم، ضمن این که طی سه دهه آینده شاهد افزایش سالمندی به بیشتر از ۳۰ درصد خواهیم بود و به تعبیری سونامی سالمندی در ایران به راه خواهد افتاد. کشورهای زیادی در بازه زمانی بیشتر از ۱۰۰ سال از مقطع جوانی جمعیت به مقطع سالخوردگی رسیده اند، اما ایران این روند را طی حدود ۲۵ تا ۳۰ سال طی می کند.
کاهش حدود نیم میلیون تولد طی پنج سال
وی افزود: از طرفی کاهش حدود نیم میلیون تولد طی پنج سال هم از دیگر آمارهایی است که باید به آن توجه شود؛ برپایه آمارها، از سال ۱۳۹۵ تا ۱۴۰۰ حدود نیم میلیون تولد را از دست دادیم و این آمار هم در جای خود رکورد بی سابقه ای است. با این شاخصهای حداقلی سال هاست که زنگ خطر هشدارهای جمعیتی به صدا درآمده است.
وی اعتقاد دارد که مقایسه وضعیت ایران با کشورهای همسایه و کشورهای جهانی نشان دهنده نداشتن وضعیت مطلوب شاخصهای جمعیتی ایران است. باآنکه خیلی از این روندهای جمعیتی در همه کشورهای دنیا تجربه می شود اما تحولات جمعیتی در ایران دو خصوصیت منحصر به فرد دارد که این دو خصوصیت پیامدها و صدمه های هشدارهای جمعیتی برای ایران را دو چندان می کند.
ایران رکورد دار سرعت کاهش نرخ باروری در جهان
قاسمی ضمن اشاره به خصوصیت های جمعیتی ایران اظهار داشت: سرعت تحولات جمعیتی در ایران بسیار زیاد است. کشورهای زیادی در جهان هستند که نرخ باروری شان از بیشتر از ۵ فرزند به ازای هر زن به حدود دو فرزند کاهش پیدا کرده است اما اغلب کشورها این روند را در بازه زمانی بیشتر از یک قرن طی کرده اند، حال آن که ایران این مسیر را از بیشتر از ۶ فرزند به ۱.۶ فرزند در بازه زمانی ۳۰ ساله طی کرده است، بنابراین رکورد سرعت کاهش نرخ باروری در جهان به نام ایران ثبت شده و این مورد یک اخطار تلقی شده و باعث می شود نظام برنامه ریزی کشور نتواند با این سرعت خویش را تطبیق دهد.
وی درمورد دومین خصوصیت منحصر به فرد جمعیتی ایران هم اظهار نمود: اغلب کشورهایی که روند گذار جمعیتی و سالخوردگی جمعیت را طی می کنند، پس از مدرنیزاسیون و دستیابی به شاخصهای رشد اقتصادی و پیشرفت و توسعه، مسیر سالخوردگی جمعیت را طی می کنند، اما آنچه در ایران رخ می دهد این است که ما پیش از تجربه روند توسعه و پیشرفت اقتصادی، به یک کشور سالخورده تبدیل می شویم، بنابراین نتایج این گذار جمعیتی برای ایران خیلی بیشتر از گذشته خواهد بود و این دو خصوصیت سبب می شود که تحولات جمعیتی در ایران حساسیت بیشتری داشته باشد.
دبیر مرکز مطالعات راهبردی جمعیت کشور در این خصوص به ابلاغ سیاست های کلی جمعیت اشاره نمود و اظهار داشت: این روزها سالگرد هشتمین سال ابلاغ سیاست های کلی جمعیت است و باید اظهار داشت که این سیاست ها جزء جامع ترین و دقیق ترین سیاست های جمعیتی در دنیا هستند.
راهبردهای اقتصادی می تواند بر شاخصهای جمعیتی کشور اثرگذار باشد؟
به اذعان قاسمی، سیاست های کلی جمعیت تمام متغیرهای موثر بر الگوی فرزندآوری خانواده ایرانی را در خود لحاظ کرده و یک سیاست جامع و دقیق است، اما مشکلی که در ایران وجود دارد این است که معمولاً سیاست ها همچون سیاست های جمعیتی با تاخیر و سطحی پایین تر از سطح سیاستی اجرا می شوند و این فاز تاخیری اجرای سیاست ها در کشور صدمه زیادی برای ما بوجود آورده است و به نظر باید در ارتباط با سیاست های جمعیتی این مورد برطرف شود.
اما با این وجود او اعتقاد دارد که سیاست های کلی جمعیت در صدد دو راهبرد اصلی است؛ راهبردهای اقتصادی شامل اعطای امتیازات اقتصادی به خانواده ایرانی برای فرزندآوری و راهبردهای فرهنگی که در صدد اصلاح نگرش اجتماعی و اصلاح ارزش گذاری اجتماعی در مبحث فرزند و فرزندآوری است. به نظر می آید اگر عزم و اراده ملی وجود داشته باشد این سیاست ها می تواند شاخصهای جمعیتی کشور را متاثر کند.
این جمعیت شناس در پاسخ به سوالی درمورد میزان همکاری دستگاه ها برای مبحث جمعیت اظهار داشت: باید توجه داشته باشیم که قرار نیست همه دستگاه ها و ارگان های کشور همه با هم یک کار را انجام دهند، باید هر دستگاه، نهاد و سازمان رسالت خاصی که در حوزه تحولات جمعیتی بر عهده دارد را شناسایی، طراحی و به آن عمل کند.
قاسمی اضافه کرد: هر دستگاه علاوه بر تکالیف قانونی که در قانون جوانی جمعیت دارد باید نظام برنامه ریزی و مدیریت خویش را با محوریت و اصالت خانواده شکل دهد.
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب