گزارش خاتون یار به بهانه روز جهانی زنان
كلیشه های جنسیت زده و خانمهایی كه ضعیفه خطاب می شوند
خاتون یار کلیشه های جنسیت زده و خانمهایی که ضعیفه خطاب می شوند
به گزارش خاتون یار به نقل از ایسنا، برخی از اصطلاحات، لطایف و صفاتی که در زبان وجود دارد خواسته یا ناخواسته منجر به تخریب جنس زن می شود. سالیان سال شنیده ایم به جهت اینکه میزان شجاعت یک زن را توصیف کنند می گویند "این زن برای خودش یک پا مرد است"؛ در واقع این گونه به اشتباه شجاعت را صفتی مردانه تلقی می نماییم و اگر زنی شجاع است مثل مردها است چونکه خودش به ذات ضعیفه است.
و یا برای وصف میزان سخن چینی و فضولی افراد ـ چه مرد و چه زن ـ از صفت "خاله زنک" استفاده می شود و این گونه فرض را بر این می گذاریم که سخن چینی و فضولی به ذات به زنان بازمی گردد و اگر مردی این گونه باشد در واقع دارای صفتی زنانه و "خاله زنک" است.
به دلیل ناآگاهی از تحقیر موجود در نفس این صفات و اصطلاحات سالیان سال زنان و مردان آنها را بازتولید کرده و گاها دلیلی برای اصلاح آن نمی بینند در حالیکه کارشناسان معتقدند تحقیر موجود در این اصطلاحات می تواند بر اعتماد به نفس و در نهایت کارایی زنان در محیط اجتماعی و کاری آنها تبعات منفی برجای بگذارد.
برخی مردان بیش پندار صرفاً به علت مردانگی بیش از اندازه خویش را برتر می دانند
دکتر کتایون مصری، مدرس و پژوهشگر مطالعات زنان در این باره به ایسنا اظهار داشت: برخی مردان گرفتار بیش پنداری هستند و صرفاً به علت مردانگی بیش از اندازه خویش را برتر می دانند. متاسفانه در چنین جوامعی که آگاهی جنسیتی پایین است؛ افراد تلاش می کنند خویش را با جنسیت معرفی کنند و مسئله ای که مورد غفلت قرار می گیرد انسان بودن است.
این عضو انجمن ایرانی مطالعات زنان، ضمن اشاره به "کلیشه های جنسیتی" اظهار نمود: انسان ها در تمامی جوامع خویش را با تصورات و نگرش هایی بروز می دهند. هر فردی در خلال جامعه پذیری صفات و خصوصیت هایی را به خود نسبت می دهد که این خصوصیت ها تابع عوامل و شرایط اطراف او است.
بازتولید نگرش جنسیتی توسط سیاستهای آموزشی
وی افزود: کارگزاران جامعه پذیری شامل رسانه ها، سیاست های آموزشی، خانواده و... در هر جامعه ای نگرش های غالب جنسیت را بازتولید می کنند، به صورتی که یا بر روی این کلیشه ها صحه می گذارند و یا آنها را منع می کنند. این کلیشه ها دائما در کلام و زبان هم دیده می شود.
مصری معتقد است: به رغم اینکه گفته می شود ادبیات فارسی ادبیات جنسیت زده ای نیست اما در خیلی از آثار شعرا، نویسنده ها، ضرب المثل ها و اصطلاحات و... کاملا کلیشه های جنسیتی استیلا دارد. مردانگی یک ارزش تلقی می شود و صفات مثبت با جنس مردانه وصف می شود. حتی زنان هم در مکالمات روزمره خود از این کلیشه ها استفاده می نمایند چونکه این کلیشه ها در ناخودآگاه زنان ثبت و جزئی از زبان شده اند.
وی با تکیه بر اینکه شکل گیری کلیشه های جنسیتی چندوجهی است، افزود: تصورات غالبی که توسط کارگزاران جامعه پذیری نظیر سیاست حاکمیتی، خانواده، ادبیات، رسانه، آموزش و... بازتولید می شود از کودکی در افراد درونی می شود و این گونه تصور افراد نسبت به خود در خلال جامعه پذیری شکل می گیرد.
یک جنس تحقیر می شود تا جنس دیگر ارجح شود
به قول این پژوهشگر حوزه زنان، گاهی نگاه جنسیتی در زبان و ادبیات جنبه خصمانه ای به منظور تحقیر زن و گاها جنبه مثبت و خیرخواهانه دارد، اما هردو این جنبه ها یک هدف را دنبال می کنند و آن نشان دادن برتری جنسیت مرد نسبت به زن است. به صورتی که یک جنس تحقیر می شود تا جنس دیگر ارجح شود و مورد احترام قرار گیرد.
صفات به ظاهر خیر خواهانه اما جنسیت زده
این مدرس خاطرنشان کرد: ما در ادبیات و انگاره های فرهنگی خود زن را موجودی ظریف، لطیف و صدمه پذیر می دانیم و به ظاهر این صفات دلسوزانه و خیرخواهانه هستند. از طرفی در خیلی از کتب روانشناسی، جامعه شناسی و حتی فلسفی گفته می شود زن باید زیبا باشد و توسط مرد انتخاب گردد و این انگاره ها توسط زبان به زنان تزریق می شود و زنان هم بعنوان عضوی از این جامعه از این انگاره ها استفاده می نمایند. چونکه زبان بهترین ابزار برای هویت بخشی و ارتباطات و تعاملات اجتماعی ما است. این گونه زنان از خصوصیت های انسانی مرد با این صفات به ظاهر دلسوزانه و خیرخواهانه جدا می شوند.
استفاده از ناسزاهای جنسیت زده و تحقیر زنان
این عضو انجمن ایرانی مطالعات زنان خاطرنشان کرد: مردان و حتی زنان هنگام ناسزا گفتن هم از عبارت های جنسیت زده و زننده ای استفاده می نمایند و متوجه نیستند جنس زن را با چنین ناسزا یا حجو، شوخی و... تحقیر می کنند. علت آن ناشی از فرایند جامعه پذیری و تکرار این عبارات است. البته این نگاه جنسیت زده خاص جامعه ما نیست و در خیلی از فرهنگ ها وجود دارد.
ترویج کلیشه های جنسیتی توسط خود زنان
به نقل از ایشان، حتی گاها شوخی های دختر بچه ها با یکدیگر منطبق با تحقیر جنسیتی است و این مسئله نشان از در معرض مستقیم یا غیر مستقیم تحقیر جنسیتی این دختران دارد که این گونه این شوخی ها را آموخته اند. همچنین
گاها در فضای مجازی، پیام ها، تصاویر و لطیفه ها و... بازنشر می شود که دائما بر تحقیر زنان صحه می گذارد و زنان هم آنها را بازنشر می دهند و این گونه این کلیشه ها ترویج داده می شوند.
اثر کلیشه های جنسیتی بر خود کم پنداری و خود تحقیری زنان
این پژوهشگر حوزه مطالعات زنان اظهار داشت: این ادبیات خواسته یا ناخواسته و به صورت نامحسوس بر اعتماد به نفس، خودکم پنداری، خود تحقیری نسبت به جنس مردانه و خصوصیت های روحی زنان تأثیر داشته است. درونی شدن این باورها و کلیشه های جنسیتی منجر به استفاده از آنها به صورت دائم شده است. والدین بعنوان اولین رابط بچه ها با دنیای بیرونی دائما این کلیشه ها را به فرزند خود منتقل می کنند.
مصری اعتقاد دارد که این کلیشه ها ذاتی نیستند بلکه کاملا ناخواسته از راه خانواده به کودکان منتقل و درونی می شوند. از طرفی بعد از ورود افراد به جامعه، سیستم آموزش و رسانه و... این کلیشه ها به صورت ناخودآگاه به افراد تزریق می کنند.
زنان به دلیل ناآگاهی از تحقیر هویت جنسیتی خود این کلیشه ها را بازتولید می کنند
این مدرس افزود: زنان هم بخشی از این جامعه اند که هویت یابی آنها در همان سیستم جنسیت زده رشد کرده و زبان و عبارات جنسیت زده در ناخودآگاهشان قرار دارد و تبدیل به هویت جنسیتی آنها شده است. هویت جنسیتی به سادگی قابل تغییر نیست و نیازمند زمان بسیار طولانی برای تغییر است. زنان هم به این دلیل که از راه همین زبان به هویت جنسیتی رسیده اند کلیشه های جنسیتی را بازتولید می کنند و چون نسبت به آن آگاهی ندارند ایرادی در بازتولید آن نمی بینند.
ارتباط زبان با قدرت و خدمت مظاهر فرهنگی به مردانگی
این عضو انجمن ایرانی مطالعات زنان خاطرنشان کرد: زبان ارتباط تنگاتنگی با مقوله قدرت دارد و تا زمانی که برابری در توزیع قدرت اجتماعی نظیر قدرت در خانواده، محل کار و... برای زنان و مردان نداشته باشیم قائدتا این برتری نماد بیرونی برای مردان خواهد داشت و مظاهر فرهنگی هم در خدمت مردانگی خواهد بود.
او همینطور این را هم اظهار داشت که شرایط زنان نسبت به گذشته که شاید این کلیشه ها در بعضی زنان صدق می کرد، تغییر کرده و دیگر این صفات و کلیشه ها برای آنها صدق نمی نماید. همینطور هرچه آگاهی جنسیتی زنان ـ به معنای پی بردن به تحقیر زنان با بازتولید این کلیشه های جنسیتی ـ افزایش یابد پذیرش این کلیشه ها در جامعه کاسته می شود.
مصری اضافه کرد: ما تا کنون اقدام خاص، عزم جدی و حساسیتی برای تغییر این کلیشه ها ندیده ایم و این کلیشه ها را به حال خود رها کرده ایم. در نتیجه با رها کردن جوامع جنسیت زده به حال خود، محتوایی تولید می شود که افراد از آن استفاده می نمایند و این گونه نگاه های غالب و انگاره های تحقیر آمیز نسبت به زنان درونی می شود.
ابتدا زنان باید آگاه شوند
وی با اشاره به اینکه برای تغییر این کلیشه ها نیازمند زمان هستیم، افزود: نیازمند یک جنبش و نهضتی برای تغییر این ادبیات جنسیت زده بخصوص در رسانه، فیلم و سریال و... هستیم که بطور حتم نخستین گام آن برای کمرنگ شدن و حذف زبان جنسیت زده باید توسط زنان برداشته شود چونکه تا زمانی که زنان از این کلیشه ها استفاده کنند نمی توان انتظار تغییر در مردان داشته باشیم.
این پژوهشگر حوزه مطالعات زنان اظهار داشت: زنان اگر بگونه ای به آگاهی جنسیتی، توانمندی و ارزش جنسیتی خود برسند که دیگر توانمندی زنان توسط مردان تعریف نشود، میتوان در خلال زمان و با تولیدات محصولات فکری این کلیشه ها را تغییر داد. همینطور باید از قدرت زنان در خانواده، محله، محیط کار و... حمایت شود تا زنان توانمند در موقعیت فرو دست قرار نگیرند. ازاین رو نیازمند افزایش آگاهی جنسیتی مردان و کاگزاران جامعه همچون والدین، نظام آموزشی و رسانه هم هستیم.
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب