جست وجوی زندگی در صندوق عقب
خاتون یار: «هیچ كس دوست ندارد وطنش را ترك كند، مگر اینكه خیلی مجبور باشد. یك وقت هایی كه در صندوق عقب سواری های افغان بر به سختی نفس می كشم با خودم می گویم: خدایا! كاش مجبور نبودم این حقارت را تحمل كنم.»
مهاجرت افغانستانی ها به ایران به دنبال ناامنی، جنگ های طولانی و نبود فرصت شغلی در افغانستان صورت گرفت. طبق آماری كه وزارت امور مهاجرین و عودت كنندگان افغانستان در سال ۱۳۹۶ منتشر نموده است، ۸۳۹ هزار و ۹۱۲ نفر از مهاجران افغانستانی در ایران دارای كارت پناهندگی آمایش، ۳۰ هزار نفر دارای سند طولانی مدت، ۴۵۰ هزار نفر دارای گذرنامه كوتاه مدت و ۷۳۴ هزار و ۶۲۲ نفر بدون هیچ مدركی در ایران زندگی می كنند.
بیشتر مهاجرت افغانستانی ها به ایران در سال های جنگ ایران و عراق و هم زمان با جنگ های داخلی افغانستان صورت گرفت. امام خمینی (ره) در آن زمان دستور دادند كه مرزها برای ورود مهاجران افغانستانی باز شود و بسیج و سپاه را مكلف كردند تا با مهاجران همكاری كنند.
به این ترتیب به تدریج حدود سه میلیون افغانستانی وارد ایران شدند. خیلی از این مهاجران كه در دهه ۶۰ به ایران آمدند، مشغول به كار شدند و گفته می شود كه بیشتر از ۲۰۰۰ نفر از آنان درسال های دفاع مقدس در جبهه ایران به شهادت رسیده اند.
مهاجران افغانستانی بیشتر در استان های تهران، خراسان رضوی، اصفهان و كرمان زندگی می كنند و این در شرایطی است كه در همه این سال ها شاهد حضور آنها در جایگاه های شغلی مختلف در كشورمان بوده ایم. خیلی از افغانستانی ها تحصیلات خویش را در بهترین دانشگاه های ایران تكمیل كردند، تا درجه دكتری پیش رفتند و بعد از آن بعنوان دولتمرد به كشور خود بازگشتند یا تصمیم گرفتتند برای همیشه در ایران بمانند.
اما شاید ما ایرانیان در زندگی روزمره بیشتر شاهد آن دسته از افغانستانی هایی باشیم كه شغل های سخت و طاقت فرسا برای خود انتخاب نموده اند و ترجیح می دهند با همین شرایط سخت كنار بیایند، از خانواده و وطنشان دور باشند اما هیچ وقت در افغانستان زندگی نكنند.
این مبحث مورد توجه سازمان ملل متحد هم قرار دارد و تلاش می كند به جهانیان یادآوری كند میلیون ها انسان پناهنده كه مجبور به ترك خانه خود شده اند، با چه مشكلاتی روبه رو هستند و از چه چیزهایی رنج می برند.
ایسنا در این زمینه با سه تبعه افغانستانی كه سال هاست زندگی دور از خانواده را در ایران تجربه می كنند، گفتگو كرده است تا آنها از علل كوچشان از افغانستان به ایران صحبت كنند.
«محمد» از ۱۷ سالگی مثل سایر مردهای خانواده اش برای كار از افغانستان به ایران آمده و حالا سال های سال است كه بعنوان نگهبان و نظافتچی در مركز خریدی در غرب تهران كار می كند: «كشور ما درگیر مشكلات گوناگونی است. یكی از مشكلاتمان حضور طالبان است كه زندگی را برای خیلی از مردم افغانستان دشوار كرده اند. مبحث دیگر این است كه در كشور ما كشاورزی وجود ندارد و ما هیچ شغلی نداریم. مجبوریم برای تأمین خانواده مان به كشورهای دیگر مثل ایران و تركیه مهاجرت نماییم. البته شما هر كشوری بروید، افغانستانی ها را می بینید؛ حتی در اروپا. من هم مثل برادرهایم از همان سن پایین به ایران آمدم و كارم را شروع كردم. اینجا قوم و خویش هم دارم كه یا در ساختمان های مسكونی یا در همین مراكز خرید كار می كنند.»
همسر و فرزند محمد در افغانستان در خانه مادر محمد زندگی می كنند و تأمین خرج آن خانه به كلی با محمد است: «خدا را شكر كه ایرانی های اینجا دیگر مرا می شناسند و به من اعتماد دارند. شب ها در همین پاساژ می خوابم و راضی هستم اما واقعیتش این است كه ما افغانستانی ها مرگ و زندگی مشخصی نداریم. سخت می میریم. مثلاً بسیاری از افغانستانی ها حفاری چاه می كنند و بر اثر ریزش چاه می میرند و هیچ كسی هم راجع به آنها حرفی نمی زند. بسیاری از كارگرهای ساختمانی هم افغانستانی هستند كه از ارتفاع پرت می شوند و می میرند بدون اینكه برای كسی مهم باشد. همین قدر راحت و در سكوت می میریم.»
«اكبر» ۲۷ سال دارد. ۱۰ سالی می شود كه به ایران آمده و در باغ های اطراف تهران باغبانی و كارگری می كند: «در افغانستان اسم من را گذاشته اند: گاو! چون برای شخم زدن زمین با یك تراكتور مسابقه می دهم و برنده می شوم. چون می توانم سخت ترین كارها را در كوتاه ترین زمان ممكن انجام دهم، در ایران كار برایم زیاد است و پول خوبی هم در می آورم. با پول كارگری در ایران توانسته ام در افغانستان خانه بخرم و زنی كه گرفته ام را تأمین كنم.»
از او می پرسم حالا كه خانه و پول زیادی دارد چرا حاضر نیست به كشور خودش بازگردد و دیگر كارگری نكند: «در افغانستان هیچ كاری برای انجام دادن نیست. آنجا چیزی به اسم خانه و مغازه اجاره ای وجود ندارد و حتما باید پولی برای خریدن یك ملك داشته باشی. معمولاً كسی كه برای كار از افغانستان بیرون می آید دیگر به آنجا برنمی گردد. من امروز بسیاری از زندگی راضی هستم. با زحمت خودم توانسته ام مادرم را سه بار مكه ببرم و خوشحالش كنم. دیگر چیزی در زندگی نمی خواهم.»
«تیمور» ۲۸ ساله هم نظافتچی یك ساختمان مسكونی است و از ۱۷ سالگی به ایران آمده است. او اخیرا می خواهد دختری را عقد كند: «كار كردن در ایران تا چند سال پیش خیلی خوب بود. هم زندگی خودمان می گذشت و هم خانواده مان تأمین می شد و علاوه بر آن می توانستیم پس انداز خوبی هم داشته باشیم. اما این اواخر كار كردن در ایران خیلی هم به صرفه نیست و ترجیح می دهم دیگر برای كارگری به تركیه بروم.»
تیمور هر چند وقت یك مرتبه به افغانستان می رود و بعد از دیدار با خانواده اش به ایران بازمی گردد: «هر بار به جهت اینكه از افغانستان به ایران بیایم باید حقارت زیادی را تحمل كنم. نه فقط من؛ همه افغانستان هایی كه با ماشین های افغان بر به ایران می آیند. ماشین های افغان بر نفری ۴۰ هزار تومان از ما می گیرند و با یك سواری ما را از مرز رد می كنند. بالای ۱۰ نفر سوار این ماشین ها می شوند. باید در صندوق عقب ماشین آزار زیادی را تحمل نماییم و چون سرعت این سواری ها خیلی زیاد است، خیلی وقت ها افغانستانی ها در این راه بر اثر تصادف می میرند. واقعیت این است كه هیچ كس دوست ندارد وطنش را ترك كند، مگر اینكه خیلی مجبور باشد. یك وقت هایی كه در صندوق عقب سواری های افغان بر به سختی نفس می كشم با خودم می گویم خدایا! كاش مجبور نبودم این حقارت را تحمل كنم.»
كارگران افغانستانی با جمعیت حدود ۲ میلیون نفر، ۱۰ درصد بازار كار ایران را در دست دارند. حضور كارگران افغانستانی در ایران اعتراض خیلی از كارگران ایرانی را برانگیخته و اعتراض ها و تظاهرات های گوناگونی برای مقابله با اشتغال شهروندان خارجی و بیكاری خود به راه انداخته اند.
دولت هم محدودیت های گوناگونی همچون ممنوعیت به كارگیری كارگران خارجی در دستگاه های دولتی و عمومی غیردولتی را تعیین كرده و از تمامی دستگاه های دولتی، عمومی غیردولتی، شركت ها و پیمانكاران آنها خواسته كه كارگران مورد نیاز خویش را تنها از نیروی كار ایرانی تأمین كنند و مجازات های گوناگونی همچون حبس و جزای نقدی را برای كارفرمایان متخلف تعیین كرده است.
با این حال خیلی از كارفرمایان مشاغل خصوصی ترجیح می دهند كه از كارگران افغانستانی به سبب ارزان قیمت بودن، نداشتن بیمه و بهره وری بالا استفاده كنند.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب